Sevil Coşkun. Büyük Selçuklu – Gazneli devleti ilişkileri (Târih-î Beyhakî’ye göre). Yüksek lisans tezi (2018)

Sevil Coşkun. Büyük Selçuklu – Gazneli devleti ilişkileri (Târih-î Beyhakî’ye göre). Yüksek lisans tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2018, XVI+267 s.

Özet

Horasan ve Kuzey Hindistan’ı içine alarak döneminin en güçlü devleti haline gelen Gazneliler, Selçuklu Türkmenlerinin yurt arayışı ile elinde bulundurduğu gücünü Tuğrul ve Çağrı Beylere kaptırmıştır. Tuğrul ve Çağrı Beylerin devleti kurmaları bulundukları coğrafi konum ve etrafındaki devletler nedeniyle uzun bir zamana yayılmıştır. Büyük Selçukluların var olma sürecini en çok etkileyen devletlerden biri Gazneliler olmuştur.

Gazneli – Selçuklu ilişkilerini araştırma ve inceleme konusunda en önemli kaynak Gazneliler Dönemi müellifi olan Beyhâkî’nin eşşiz eseri Târih-î Beyhakî’dir. Târih-î Beyhakî’ye göre; Sultan Mes’ud’un tahta çıkışıyla Selçuklular Horasan’a yerleşmeye başlamıştır. Sultan Mes’ud tarafından verilen bu ilk taviz ile Selçuklular kendini göstermeye başlamışlardır. Dandanakan Savaşı ile Büyük Selçuklu Devleti Gaznelilere karşı kesin bir zafer elde etmiş ve bölgede etkin bir güç haline gelmiştir. Bu çalışmada, Büyük Selçuklu – Gazneli ilişkilerine Ebu’l Fazl Beyhakî’nin kaleme aldığı Târih-î Beyhakî’nin satırlarından bakılmış, varoluş mücadelesi veren Selçuklular ile mevcut gücünü korumaya çalışan Gazneliler genel hatlarıyla değerlendirilmiş, iki devletin birbiri ile olan ilişkilerinin neticesinde de meydana gelen kültürel etkileşim ortaya konmaya çalışılmıştır.

Summary

Becoming the most powerfulempire of its age by subjugating Greater Khorasan and Northern India, Ghaznavids gave rein to Tughril and Chaghri Beys as result of the idea of farherland that Seljuk Turkmens held. Due to the geographical position they settled on and their neighbouring states, Tughril and Chaghri Beys could establish the state in only a delayed period of time. One of the states most affected the Seljuk Empire’s survival struggle was the Ghaznavids.

The most important research and analysis source of Ghaznavids – Seljuks relations is Tarikh – Beyhaqi, the period writer Beyhaqi’s unmatched work. According to Beyhaqi, the Seljuks started their settlement in Khorasan when Sultan Masud came to the throne. Following this first compromise granted by Sultan Masud, the Seljuks started to come out. In Dandanakan War, the Seljuks won a decisive victory against the Ghaznavid Empire, which made them an effective regional power. In this research, the relationship between Seljuk Empire and Ghaznavid Empire was analysed on the basis of Abu’l Fadl’s Tarikh-i Bayhaqi; the Seljuks in survival struggle and the Ghaznavid struggling to preserve their power were roughly commentated; and the acculturation that originated from the relations between the two empires was portrayed.