| Tez Künye | Durumu | ||
| Sinop ilinde bulunan bazı Akdeniz tipi kommunitelerde biyoçeşitlilik ve bazı kommunite ve fonksiyonel bitki özelliklerinin biyoçeşitliliğe etkileri / Biodiversity of some Mediterranean-type communities in Sinop province and the effects of some community and functional plant traits on biodiversity Yazar:EMİRE ELMAS Danışman: PROF. DR. HAMDİ GÜRAY KUTBAY Yer Bilgisi: Ondokuz Mayıs Üniversitesi / Fen Bilimleri Enstitüsü / Biyoloji Ana Bilim Dalı Konu:Biyoloji = Biology Dizin: | Onaylandı Doktora Türkçe 2013 202 s. | ||
| Coğrafik olarak birbirine uzak bölgelerde yayılış gösteren Akdeniz tipi ekosistemler, biyolojik çeşitlilik açısından rezerv bölgeler olarak önemli bir konuma sahiptirler ve tropik yağmur ormanlarından sonra ikinci ?sıcak noktalar? olarak kabul edilirler. Bu tez çalışması kapsamında Sinop ilinde enklavlar halinde yayılış gösteren üç Akdeniz tipi kommunitede (Quercus ilex L., Erica arborea L. ve Sarcopoterium spinosum (L.) Spach, bitki çeşitliliği, fonksiyonel bitki grupları ve toprak azot dinamikleri arasındaki ilişkiler araştırılmıştır. Kommunitelerde seçilen devamlı örnek parsellerde, iki vejetasyon dönemi boyunca mevcut bitki türleri ve yüzde örtüş oranları kaydedilerek, Shannon-Wiener, Evennes, Simpson ve Margalef çeşitlilik indeksleri hesaplanmıştır. Fonksiyonel bitki karakterleri kullanılarak tür x karakter matriksi oluşturulmuş ve TWINSPAN ve DECORANA analiz yöntemlerinden faydalanılarak kommunitelerde bulunan odunsu türlerin fonksiyonel bitki tipleri (PFT) tespit edilmiştir. Mevsimsel olarak alınan toprak örneklerinde toprakta nem oranı, NH4, NO3 ve NO2 değişkenleri tespit edilmiştir. Kommunite içi ve kommuniteler arası kıyaslamalarda, Bray-Curtis benzerlik indeksi, BIOENV analizi, ANOVA ve Kanonik Uyum Analizi (CCA) kullanılmıştır. Araştırma sonucunda dört PFT belirlenmiş olup PFT-1, yapraksız çalılar; PFT-2, sklerofilöz karakterli ağaçlar; PFT-3, yarı-yaprak döken ya da çok küçük yapraklı çalılar ve PFT-4, yaprak döken çalılardır. Raunkiaer hayat formları açısından erken süksesyonal safhalarda terofit ve ardından hemikriptofit hakimiyeti görülürken ileri safhalarda fanerofit hakimiyetinin olduğu belirlenmiştir. İleri süksesyonel safhalara doğru gidildikçe tür çeşitliliğinin azaldığı saptanmıştır. Kommunitelerde çeşitlilik ile PFT-3 grubu bitkiler ve terofitler arasında pozitif; PFT-1, PFT-2 ve NO3 arasında negatif bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Toprak nem oranı ve elde edilebilir azot formlarının değişimi hem alansal hemde mevsimsel olarak farklılık göstermiştir. Sonuç olarak, tahribata uğramış ya da erken süksesyonal aşamalarda olan kommunitelerde abiyotik faktörler yönlendirici olurken, olgun kommunitelerde rekabete dayalı ilişkilerin geliştiği ve kommunite süreçlerinin abiyotik faktörler yerine biyotik faktörler tarafından yönlendirildiği düşünülmektedir. Anahtar kelimeler: Akdeniz tipi kommuniteler, çeşitlilik, fonksiyonel bitki tipleri, süksesyon. | |||
| The Mediterranean-type ecosystems distributing in geographically distant regions have an important position as reserve areas for biodiversity and it has been accepted that they are the second ?hot spots? followed by the tropical rain forests. In this study, it was researched the relationships between plant diversity, functional plant groups and the soil nitrogen dynamics at three Mediterranean-type communities (Quercus ilex L., Erica arborea L. and Sarcopoterium spinosum (L.) Spach) which distributed as enclaves in Sinop province. In each community, plant species and their percentage cover were recorded during two years and indexes of Shannon-Wiener, Evennes, Simpson and Margalef were calculated. A traits x species matrix was created by using functional plant traits and the plant functional types (PFT) were determined by TWINSPAN and DECORANA. The soil moisture, NH4, NO3 and NO2 were analysed at each season. The comparisons within and among communities were made by Bray-Curtis Similarity Index, BIOENV, ANOVA and Canonical Correspond Analysis (CCA). Four PFTs were determined. It was involved the leafless schrubs in PFT-1, the sclerophyllous trees in PFT-2, the semi-deciduous or small-leaved shrubs in PFT-3 and the deciduous shrubs in PFT-4. In point of Raunkiaer life forms, therophytes and then hemicryptophytes were most abundant at the early successional stage while phanerophytes were most abundant at late stage. A declining in diversity toward to late successional stage was observed. There were positive correlations between diversity and PFT-3 and therophytes, while negative ones between diversity and PFT-1, PFT-2, and NO3. The soil moisture and available nitrogen forms were varied as to both spatial and seasonal. As a result, it is considered that the abiotic factors could major driver on the community dynamics at the early successional stage while the relationships based on competition develop at the mature communities and the community process are driven by abiotic factors instead of biotic ones. Key words: Mediterranean-type communities, diversity, plant functional types, succession. | |||