| Tez Künye | Durumu | ||
| Süleymâniye Kütüphânesi’nde bulunan murakka’lar (Âşir Efendi, Galata Mevlevîhânesi ve yazma bağışlar koleksiyonu) / Mourakkas se trouvant a la Bibliotheque de Souleymaniye (Collection Achir Efendi, Mevlevihane de Galata et de donations de manuscrits) Yazar:GÜLİZAR BAL Danışman: PROF. DR. MUHİTTİN SERİN Yer Bilgisi: Marmara Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / İslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı / İslam Tarihi ve Sanatları Bilim Dalı Konu:Sanat Tarihi = Art History Dizin:Kataloglar = Catalogues ; Murakka = Patchwork ; Süleymaniye Kütüphanesi = Süleymaniye Library ; Yazma eserler = Manuscripts ; Yazı sanatı = Calligraphy | Onaylandı Yüksek Lisans Türkçe 2014 317 s. | ||
| Süleymâniye Kütüphânesi, Türkiye’nin en büyük yazma eserler kütüphânesidir. Türkiye’de -yeterli olmamakla beraber- çeşitli alanlarda yazma eserler kataloğu hazırlanmışsa da, 2012 yılında Sevda Erce’nin hazırlamış olduğu Süleymâniye Kütüphânesi’nde Bulunan Murakka’lar (Süleymâniye ve Hamîdiye Bölümü) adlı yüksek lisans tezine kadar, murakka’lara yönelik bir katalog çalışması yapılmamıştır. Bu tezde, kütüphânede bulunan 98 murakka’dan Süleymâniye ve Hamîdiye Koleksiyonları’ndaki mevcut kırkdört murakka’ incelenmiştir. Çalışmamızda da geriye kalan dokuz koleksiyondan üçünde yer alan otuziki murakka’ tavsif ve tasnif edilmiştir. Başta Abdülbâki Gölpınarlı’nın hazırlamış olduğu Mevlâna Müzesi Yazmalar Kataloğu olmak üzere pek çok katalog incelenerek, nâdir eserlerin tasnif metotları belirlenmiştir. Kıt’aların hat nevʻiyle beraber satır tertibi, muhteviyâtı, yazıldığı tarih, hattatı, kıtʻa sayısı, cildi, ebatları ve tezyînatı ile ilgili bilgiler verilmiştir. Kıt’alar, önce arap harfleri ile sonra da türkçe okunuşları ile yazılmıştır. Çalışma büyük oranda elektronik ortamdaki görüntüler ve bu görüntülerin renkli baskıları ile yapılmıştır. Âşir Efendi Koleksiyonu’nda tek murakkaʻ vardır. Kıtʻaların çoğunluğu icâzet kıtʻası, bir kaçı da karalama kıtʻasıdır. Galata Mevlevîhânesi Koleksiyonu’ndaki beş murakkaʻ da mürettep murakkaʻdır. Yazma Bağışlar Koleksiyonu’ndaki yirmialtı murakka’dan ikisi toplama, kalanı ise mürettep murakkaʻdır. Otuziki murakka’dan bir tanesi ketebesizdir. İncelediğimiz kıtʻalar, genellikle sülüs-nesih hat ile düz satır üzerine yazılmıştır. Nâdiren mâil olarak yazılanları da vardır. Kıtʻalarda genellikle âyet-i kerîme, hadîs-i şerif, kasîde, meşk, kelâm-ı kibar konu edilmiştir. Kıt’alardaki satır sayıları 2 ilâ 16 arasında değişmektedir. Ekserî, koltuklu, bir satır sülüs beş satır nesih hadîs-i şerifleri konu alan kıtʻalar ve 1 satır sülüs 2 satır nesih 1 satır sülüs formunda meşk murakkaʻları ve kasîdeler yazılmıştır. Hat sanatı tarihine ışık tutan bu değerli eserlerin kataloglanması araştırmacılar için faydalı olacaktır. Anahtar Kelimeler : Murakka’, Güzel Yazı Albümü, Katalog | |||
| La bibliothèque de Souleymaniyé est la plus grande bibliothèque d’œuvres manuscrites. Quoique insuffisant – des catalogues d’œuvres manuscrites sont préparées en Turquie dans divers domaines, une étude de catalogue destinée aux mourakkas n’est pas faite jusqu’à la thèse de maitrise préparée en 2012 par Sevda Erce, ayant le titre « Mourakkas se Trouvant a la Bibliothèque de Souleymaniyé (Partie Souleymaniyé et Hamidiyé) ». Dans cette thèse, quarante quatre mourakkas existant dans les collections de Souleymaniyé et de Hamidiyé sont étudiés parmi les 101 mourakkas de la bibliothèque. Dans notre étude, trente deux mourakkas figurant dans trois collections parmi les neuf autres restantes, sont décrits et classifiés. Plusieurs catalogues sont étudiées dont en premier lieu le Catalogue des Manuscrits du Musée de Mevlana et les méthodes de classification des œuvres rares sont déterminées. Il est donné des informations relatives à la nature des lignes des couplets et a la composition et le contenu des lignes, aux dates des manuscrits, aux calligraphes, au nombre, les volumes, les dimensions et les ornements des couplets. Les couplets sont écrits d’abord par les lettres de l’alphabet arabe et ensuite par leur prononciation en turc. Le travail est surtout fait avec les images en milieu électronique et les impressions en couleur de ces images. Il y a un mourakka unique dans la collection d’Achir Efendi. La plupart des couplets sont des couplets d’accréditation et quelques uns des couplets de diffamation. La totalité des cinq mourakkas de la collection de la Mevlevihane de Galata sont des mourakkas successifs. Deux des vingt six mourakkas de la collection des donations de manuscrits sont des collections et le reste des mourakkas successifs. Un des trente deux mourakkas est sans signature. Les couplets que nous avons étudiés sont en général écrits en ligne sulus et neshih sur ligne droite. Rarement il y a ceux qui sont écrits en messages. Les couplets ont en général comme sujets les versets, les paroles du prophète, les chants religieux , les bonnes paroles, un travail pour l’écriture successive des lettres. Les nombres des lignes des couplets varient entre 2 et 16. Pour la plupart, des couplets a sièges une ligne sulus cinq lignes neshih ayant comme sujets les paroles du prophète et des mourakkas et des chants religieux en forme 1 ligne sulus 2 lignes neshih 1 ligne sulus, sont écrits. La mise en catalogue de ces précieuses œuvres illuminant l’histoire de l’art de la calligraphie sera utile pour les chercheurs. Mots Clés : Mourakka, Album de Beau Manuscrit, Catalogue | |||