| Title: | Timur’un sarayında: Fransa’ya gönderdiği elçinin kaleminden Emîr Timur’un hayatı, devleti ve halkı |
| Author: | Sultaniyeli Johannes=Jean of Sultaniya (Johannes de Galonifontibus) |
| Translator: | Eski Fransızca aslından çeviren ve notlandıran: Ahmet Deniz Altunbaş |
| Editor: | Sunuş: Altay Tayfun Özcan |
| Language: | Turkish |
| Series: | Asya tarihi dizisi |
| Place: | İstanbul |
| Publisher: | Kronik Kitap |
| Year: | 2020 |
| Pages: | 112 |
| ISBN: | 6057635418, 9786057635419 |
| File: | PDF, MB |
| Download: | File is missing |
İran’da bulunan Sultaniye’deki Katolik kilisesinin başpiskoposu olan Johannes, Timur’un Sultaniye’yi zaptının ardından Timurlu sarayına yakın bir kişi hâline gelmiş ve bunun bir neticesi olarak 1398’de Timur’un bir elçisi sıfatıyla Venedik ve Cenova’ya gönderilmiştir. Bu görevinde efendisinin beğenisini kazanmış olacak ki 1402’de Ankara Muharebesi’nden sonra yeniden Avrupa’ya gönderildi. Bu sefer Timur, Sultaniyeli Johannes aracılığı ile Avrupalı muhataplarına Yıldırım Bayezid’i esir ettiğini müjdeliyor ve ardından da ipek yolunun önemli bir kısmının efendisi olmaktan başka, bu yolun limanlarının da çoğunun fatihi sıfatıyla temasın asıl nedenini, yani Avrupa ile ticaret ilişkilerini başlatmak ve yoğunlaştırmak isteğini vurguluyordu.
İşte bu maksatla görevlendirdiği Sultaniyeli Johannes; Venedik, Cenova, Roma’daki temaslarının ardından 1403 Mayıs ayında Fransa’ya geldi ve burada Kral VI. Charles tarafından kabul edildi. Fransa’da kalacak olduğu altı aylık dönem, muhtemelen efendisi Timur ile ilgili çevresine aktardıklarına dayalı bir kitabın ortaya çıkmasına neden oldu. Yazar bu eserinde Timur’un yerel bir güçten kıtaları aşan haşmetli bir hükümdara dönüşmesine uzanan süreci aktarmakla kalmayarak aynı zamanda Timur’un devletinin idari düzeninden ordusuna varıncaya kadar pek çok hususta bilgi verir.
Ahmet Deniz Altunbaş’ın eski Fransızca aslından çevirip notlandırdığı Timur’un Sarayında; Timur, Mîrân Şah ve Fransa Kralı arasındaki yazışmaların yanı sıra Timur ve elçisi hakkında dönemin muhtelif kroniklerinde verilmiş bilgileri de içeriyor. En önemlisi de Timur’un hükümdarlığına dair teferruatlı anlatımıyla bu konu üzerinde incelemeler yapan araştırmacılar ve tarihe meraklı okurlar tarafından da büyük bir beğeni ile okunmayı hak ediyor.
1398 yılında Mart ayında papalık fermanıyla Sultaniye piskoposluğuna getirilen İtalyan din adamı Johannes’in başpiskoposluğa atanmadan önceki yaşamına dair fazla malumat bulunmamaktadır. Johannes, 26 Ağustos 1398 tarihli papalık fermanıyla Sultaniye başpiskoposluğuna atanmış olmasına karşın, Fransa Kralı VI. Charles ve İngiltere Kralı IV. Henry’ye gerçekleştirdiği ziyaretlerde Timur’un gönderdiği itimat mektuplarını Farsçadan Latinceye tercüme ederken Sultaniye başpiskoposu unvanını, muhtemelen diplomatik misyonun ve şahsının önemini olduğundan fazla göstermek maksadıyla, “bütün Doğu’nun başpiskoposu” unvanıyla değiştirmiştir. 1402 yazına dek neler yaptığına dair yazılı kayıt olmamasına karşın, kaleme aldığı diğer eseri Libellus de Notitia Orbist’te muhtemelen Batı’yla diplomatik münasebetlerin tesisi için Timur’un sarayında bulunduğuna işaret eden pasajlar yer almaktadır. Ankara Muharebesi’nden sonra beraberinde Timur’un hususi olarak Fransa Kralı VI. Charles’a ve oğlu Mîrân Şah’ın tüm Avrupalı monarklara hitaben yazdığı mektuplarla birlikte yolculuğuna başlayan Johannes Venedik ve İtalya’da bir süre bulunduktan sonra 1403 yılı Mayıs ayında Paris’e ulaştı. Burada Kral VI. Charles’a yazdığı hususi mektubu sunan Başpiskopos, Fransa soylularınca ilgiyle karşılandı ve Timur’un kurmayı amaçladığı ticari ilişkiler konusunda ciddi adımlar attı. Timur’un 1405 yılında vefatına müteakip ortaya çıkan taht mücadelesi ve kaos nedeniyle, ticari münasebetlerin geliştirilmesine yönelik girişimleri boşa çıkan ve 1410 yılında Kırım’daki Cimbaliensis (Balaklava) diyakozluğuna atanan Johannes’e ilişkin bundan başka bir yazılı veri günümüze ulaşmamıştır.