| Tez Künye | Durumu | ||
| Tanzimat’tan Cumhuriyete Antalya sancağında imar hareketleri (1839-1923) / Zoning movements in the Sanjak of Antalya from Tanzimat to Republic (1839-1923) Yazar:ESRA TAY Danışman: PROF. OSMAN ERAVŞAR Yer Bilgisi: Akdeniz Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı Konu:Mimarlık = Architecture ; Sanat Tarihi = Art History Dizin: | Onaylandı Doktora Türkçe 2022 578 s. | ||
| Bu çalışmada Tanzimat Fermanı’nın ilanından Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşuna kadar geçen sürede Antalya Sancağı’ndaki imar hareketleri incelenmiştir. 1839-1923 yılları arasında Antalya Sancağı’nda 23 farklı yapı türünde toplam 135 adet eser inşa edilmiştir. Bu yapılardan 31 cami, 7 kilise, 4 okul, 3 han, 1 deniz feneri, 1 depo, 1 fabrika, 1 gümrük binası, 1 hamam, 1 telsiz telgraf istasyonu ve 1 adet saat kulesi olmak üzere 52’si günümüze ulaşabilmiştir. 29 okul, 9 cami, 8 telgrafhane, 7 hükümet konağı, 6 kilise, 5 hapishane, 4 karakolhane, 3 hastane, 2 gümrük dairesi, 2 karantinahane, 2 köprü, 2 liman dairesi, 1 idari bina, 1 iskele, 1 jandarma dairesi ve 1 medrese olmak üzere 83 yapı ise günümüze ulaşamamıştır. Buradan yola çıkarak yapı türlerini ve sayılarını karşılaştırdığımızda geleneksel yapılarla birlikte Tanzimat mimarlığının getirdiği yeni yapı türlerinin bir arada uygulandığı görülmüştür. İnşa edilen yapıların sayılarına baktığımızda camilerin çoğunlukta olduğu görülmektedir. Camilerde; derinlemesine planlı, kare planlı ve altıgen planlı köşk mescit tarzında olmak üzere üç plan tipi görülmektedir. Camilerin bu kadar yoğun inşa edilmiş olması Tanzimat’tan bağımsız olarak ihtiyaçlar doğrultusunda geleneksel uygulamaların devam ettiğini göstermektedir. Sayı bakımından camileri okullar izlemektedir. Ancak inşa edilen okulların büyük kısmı günümüze ulaşamamıştır. Okul inşalarında görülen yoğunluk Osmanlı eğitim sisteminin modernleşme çabalarının sancağa yansıması olarak değerlendirilebilir. Cami ve okullardan başka kilise inşalarının da yoğun olduğu görülmektedir. İnşa edilen kiliselerin tümü dikdörtgen planlı ve tek neflidir. Kilise inşalarındaki artış 1839 Tanzimat Fermanı ve 1856 Islahat Fermanı ile gayrimüslimlere tanınan haklarla açıklanabilir. Tanzimat’tan sonra Antalya’da inşa edilen yapıların malzeme ve tekniğine baktığımızda, yöresel malzemenin kullanıldığı görülmektedir. Yapıların banileri belli değildir. Bu durum inşaların halk tarafından gerçekleştirildiğini göstermektedir. Yapıların süsleme programına baktığımızda ise genellikle sade yapılarla karşılaşmaktayız. Özellikle kamu yapılarında herhangi bir süsleme unsuru görülmemektedir. Süslemenin daha çok camilerde olduğunu söyleyebiliriz. Söz konusu bu süslemeler genellikle klasik dönem unsurlarını içermekle birlikte; özellikle kalemişi süslemelerde dönem modasına uygun olarak, vazodan çıkan çiçekler, saat, kandil ve perde gibi motiflere yer verilmiştir.Çalışmamızın sınırlarını oluşturan tarihler içerisinde inşa faaliyetlerinin yanı sıra çeşitli onarımlar da yapılmıştır. Ayrıca dikkati çeken bir diğer husus kentte nüfus artışına bağlı olarak yeni mahallelerin kurulmuş olmasıdır. Sonuç olarak, Antalya’nın başkente olan uzaklığı, kentin coğrafi konumu ve yeryüzü şekillerinin oluşturduğu ulaşım zorluğu nedeniyle Tanzimat’ın etkisi Antalya Sancağı’nda sınırlı kalmıştır. Buna bağlı olarak plan, malzeme ve süslemede geleneksel uygulamalar devam etmiştir. Anahtar Kelimeler: Antalya, İmar, İnşa, Onarım, Tanzimat Fermanı. | |||
| In this study, the reconstruction movements in the Sanjak of Antalya in the period from the announcement of the Tanzimat Edict to the establishment of the Republic of Turkey were examined. between 1839 and 1923, a total of 135 works of art were built in 23 different types of buildings in Antalya Decca. Of these buildings, 31 mosques, 7 churches, 4 schools, 3 inns, 1 lighthouse, 1 warehouse, 1 factory, 1 customs building, 1 bathhouse, 1 radio telegraph station and 1 clock tower, 52 of which have survived to the present day. 29 schools, 9 mosques, 8 telegraph offices, 7 government houses, 6 churches, 5 prisons, 4 police stations, 3 hospitals, 2 customs offices, 2 quarantines, 2 bridges, 2 port offices, 1 administrative building, 1 pier, 1 gendarmerie office and 1 madrasa, 83 structures have not reached our days. Based on this, when we compare the types and numbers of buildings, it dec seen that the new types of buildings brought by Tanzimat architecture were applied together with the traditional buildings. When we look at the number of structures built, it is seen that mosques are the majority. There are three types of plans in mosques; deeply planned, square planned and hexagonal planned pavilion masjid style. The fact that mosques are built so intensively shows that traditional practices continue in line with needs regardless of Tanzimat. In terms of number, mosques are followed by schools. However, most of the schools built have not survived to the present day. The intensity seen in the school buildings can be considered as a reflection of the modernization efforts of the Ottoman education system to the right. In addition to mosques and schools, church buildings are also busy. All the churches built have a rectangular plan and a single nave. The increase in church buildings can be explained by the rights granted to non-Muslims by the Tanzimat Edict of 1839 and the Reform Edict of 1856. When we look at the materials and techniques of the structures built in Antalya after Tanzimat, it can be seen that local material is used. The categories of structures are not clear. This situation shows that the construction was carried out by the public. When we look at the decoration program of structures, we usually encounter simple structures. In particular, no decorative elements are visible in public buildings. We can say that the decoration is mostly in mosques. Although these decorations in question usually contain elements of the classical period; in accordance with the fashion of the period, motifs such as flowers, clocks, oil lamps and curtains coming out of the vase were included, especially in pencil-like decorations. In addition to the construction activities, various repairs were also made within the dates that constitute the boundaries of our study. It is also worth noting that new neighborhoods have been established in the city due to population growth. As a result, the influence of Tanzimat has been limited in the Sanjak of Antalya due to the distance of Antalya from the capital, the geographical location of the city and the difficulty of transportation created by the shapes of the earth. Accordingly, traditional practices in planning, materials and decoration have continued. Keywords: Antalya, Zoning, Construction, Repair, Tanzimat Edict. | |||