TÜRK SAĞIR KÜLTÜRÜNDE MİZAH ÇEVİRİSİ ÜZERİNE BİR İNCELEME

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 1, 45 – 66, 31.03.2024

Zeynep Oral

https://doi.org/10.37999/udekad.1391322

Öz

The aim of the study is the discusses the sense of humour and Deaf experience jokes of within the Turkish Deaf Community in the context of sign language interpreting within the framework of Deaf studies and Turkish Sign Language. The study focusses on the raises awareness about the sense of humour of the Deaf community and Deaf culture for contributed to translation strategies and methods in humour translation in the course of sign language and interpreting in the MLA programmes in Turkey’s higher education ecosystems. The study has been divided into three interrelated parts. After introduction, in the first part, the general characteristics of sign languages was being discussed, in the second part and the following parts deals with humour theories and the Deaf humour and Deaf experience jokes in the Turkish Deaf community. In the present article the datas’ are examined based on existing data. In the third part, the interpreting of Deaf humour and jokes in the Deaf community is discussed in the context of translation strategies, approaches and interpreter decisions by grouping them according to humour theories in line with the data compiled. As a result, this study aims to provide a corpus of course content in sign language interpreting studies in the context of Deaf humour and Deaf experience jokes

Anahtar Kelimeler

Deaf Culture, Deaf humour, sign language interpreting, Turkish Deaf Society

Kaynakça

• Akalın, Ş. H. (2013). Türk İşaret Dili. Yeni Türkiye Dergisi (Türkçe Özel Sayısı), 55, 1496-1502.
• Arık, E. (2013). Türk İşaret Dili’nde sınıflandırıcılar üzerine bir çalışma, Bilig, 67, 1-24.
• Attardo, S., & Raskin, V. (1991). Script theory revis(it)ed: joke similarity and joke representation model”, HUMOR:the International Journal of Humor Research, Mouton de Gruyter, (4)3-4, 293-348.
• Attardo, S. (1994). Linguistic Theories of Humour. Mouton de Gruyter.
• Attardo, S. (2019). Humor in Language. Oxford Research Encyclopedia, Linguistics. USA: Oxford University Press.
• Attardo, S. (2002). Translation and Humour: An Approach Based on the General Theory of Verbal Humour (GTVH). St. Jerome Publishing.
• Bahan, B. (2006). Face-to-face tradition in the American Deaf community: dynamics of the teller, the tale and the audience. In Bauman, D., Nelson, J. & Rose, H. (eds.). Signing the body poetic, 21-50. University of California Press.
• Baillet, C. (2013). Culture Sourde et culture de consommation. La nécessité d’une approche pluridisciplinaire. Management et Avenir, 4 (62), 135-152. Berger, A. A. (1976). Anatomy of the joke. Journal of Communication, 26(3), 113-115.
• Bertin, F. (2010). Les Sourds Une Minorité Invisible. Brochet.
• Bienvenu, M. J. (1994). Reflections of deaf culture in deaf humor. In Erting, C., Johnson, R., Smith & Snider, The Deaf way. Perspectives from the International Conference on Deaf Culture, Washington, DC: Gallaudet University Press.
• Bouchauveau, G. (1994). Deaf humor and culture. Carol J. Erting, Robert C. Johnson, Dorothy L. Smith, & Bruce C. Snider (Ed.) The Deaf way: perspectives from the International Conference on Deaf Culture, 24 -30. Gallaudet University Press.
• Chiaro, D. (2010). Translation humor in the media. In D. Chiaro (Ed.), Translation, humor and the media, 1-16. London & Newyork: Continum.
• Cuxac, C. (2000). Les langues des signes une perspective sémiogénétique: normes et variations. Acquisition et Interaction en Langue Etrangère, 15(21),11-36. https://doi.org/10.4000/aile.73
• Décuré N. (2015). Une promenade ensoleillée: la place de l’humour et du rire dans l’enseignement des langues. Etudes en didactique des langues. Humour, 25, 37-54.
• Delaporte, Y. (2002). Les Sourds C’est Comme Ça. Editions de la Maison des Sciences de l’Homme.
• Dikyuva, H., Makaroğlu, B., & Arık, E. (2015). Türk İşaret Dili DiBilgisi Kitabı. T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Yayınları.
• Fırat, B. (2023) Sağır Sporlarında Antrenör-Sporcu İlişkisi ve İşaret Dili Çevirmeninin Rolü. Gazi Kitabevi.
• Güler, Ç., & Güler, B.U. (2010). Mizah, Gülme ve Gülme Bilimi. Yazıt Yayıncılık.
• Holcomb, T. (2016). Introduction à la culture Sourde. Collection: Connaissance de la Diversité.
• Kant, E. (1951) Critique du jugement. Virin.
• Kemaloğlu, Y. K. & Kemaloğlu P. Y. (2012). The history of sign language and deaf education in Turkey, The Turkish Journal of Ear Nose and Throat, 22 (2), 65-76.
• Kerbrat-Orecchioni, C. (1981). Les usages comiques de l’analogie, Folia Linguistica, 15(2), 163-183.
• Koch, L. (2016). Learning American sign language to experience the essence of deaf culture. Ohio University Cognella Academia Publishing.
• Krentz, C. (2009). Open Your Eyes: Deaf Studies Talking (review). Sign Language Studies, 10 (1), 110-132.
• Kubuş, O., İlkbaşaran, D., & Gilchrist, S. K. (2016). Türkiye’de işaret dili planlaması ve Türk İşaret Dili’nin yasal durumu. E. Arık (Der.) içinde, Türk İşaret Dili Araştırmaları. Koç Üniversitesi Yayınları.
• Lakoff, G., & Turner, M. (1989). More Than Cool Reason: A Field Guide to Poetic Metaphor. University of Chicago Press, Chicago.
• Lane, H. (2005). Ethinicity, ethics, and the Deaf World. The Journal of Deaf Edıcation, 10(3), 291-310, https://doi.org/10.1093/deafed/eni030.
• Liddell, S. (1980). American Sign Language Syntax. The Hague: Mouton.
• Makaroğlu, B. (2020). Türk İşaret Dilinde anlamsal bağlantılığın ve gösterimselliğin sözlüksel erişime etkisi. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 37(2), 276-289 doi:10.32600/huefd.673802.
• Mesleki Yeterlilik Kurumu (MYK). (2020). İşaret dili çevirmeni (Seviye 6) ulusal yeterliliği onaylandı.https://www.myk.gov.tr/index.php/trhaberler/34-meslek-standarlar-dairesi-bakanl/1794-isaret-cevirmeni-seviye-6-taslak-yeterliliği-hazırlandı.
• Moody, B., Vourch’A., Girod, M., Hof, D., Benelhochine, R., & Dumarın. S. (1998). La langue des signes, tome I. Histoire et Grammaire Internatıonal Visual Théâtre Edition IVT.
• Morreall, J. (1997). Gülmeyi Ciddiye Almak. (Çev: K. Aysever, Ş. Soyer), İris Yayıncılık.
• Oral, A. Z. (2016). Türk İşaret Dili Çevirisi. Siyasal Kitabevi.
• Öğüt Eker, G. (2009). İnsan Kültür Mizah-Eğlence Endüstrisinde Tüketim Nesnesi Olarak Mizah. Grafiker Yayınları.
• Öngören, F. (1998), Türk Mizahı. İş Bankası Yayınları.
• Özyürek, A., Zwitserloodand, İ., & Perniss, P.M. (2010). Locative expressions in signed languages: A view from Turkish Sign Language (TID). Linguistics 48 (5): 1111-1145.
• Palmer, J. (1994). Taking humour seriously. Taylor & Francis e-Library.
• Panichelli, C. (2007). Le Mécanisme de défense de l’humour : un outil pour le recadrage. Cahiers critiques de thérapie familiale et de pratiques de réseaux, 2(39), 39-56, https://doi.org/10.3917/ctf.039.0039
• Perez, E., & Kilimkova, S. (2016). Linguistic and cultural determinacy of Deaf humour. X Lingua, 9 (4), 108-115, Doi: 10.18355/XL.2016.09.04.108-115.
• Poirier, D. (2005). La surdité entre culture, identité et altérité. Lien social et politiques, 53, 59-66. http://id.erudit.org/iderudit/011645ar.
• Raskin, V. (1985). Semantic mechanismes of humor. Dordrecht: Kluwer Academic.
• Rutherford S. D. (1983), Funny in Deaf. Not in Hearing, The Journal of American Folklore, 96- 381, 310-322.

• Sallandre, M.A. (2020). Comparaisons typologiques entre les langues des signes, une approche sémiologique. Lalies, 40, 9-30. Editions Rue d’Ulm, Presses de l’Ecole normale supérieure ⟨halshs-03254264⟩
• Salmon, C. (2011). Sourds: Les Invisibles. Sens Dessous 1(8), 44-54. Editions de l’Association Paroles. DOI: 10.3917/sdes.008.0044
• Smadja E. (1993). Le Rire. Que sais-je? PUF.
• Sömen, Onur. (2022). Türk Sağır ve İşitme Engelli Halkbilimi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Sutton-Spence, R., & Donna Jo, N. (2009). Deaf Jokes And Sign Language Humor. Humor, 25 (3), 311-337.DOI:10.1515/humor-2012-0016.
• Taub, S. F. (2001). Language From the Body Iconicity and Metaphor in American Sign Language. Cambridge University.
• Vandaele, J. (2010). Humor in translation. In Yves Gambier (Ed). Handbook of translation studies, 147-52. John Benjamins Publishing.
• Zeshan, U. (2003). Aspects of Türk İsaret Dili (Turkish Sign Language). Sign Language and Linguistics, 6(1), 43-75.
• Elektronik Kaynaklar Instagram Dağtekin, M. E. [@musadağtekin]. (t.y.)
• Kormaz, H.H. [@isaretadam]. 20/01/2024
• Pehlivan, A. [@ali_pe_deaf]. 15/08/2022
• Denli, Ş. [@sdenli89 Komedi-Dram Hikaye].2/01/2021
• Denli, Ş. [@sdenli89, @dragunovandrey Komedi-Dram Hikaye]. 05/05/2020
• Youtube Akbulut, Ö. (Özgürthetravel, https://www.youtube.com/watch?v=pjyrjiMfE_g, 27/11/2021). Retrieved, 19/11/2023.
• Akbulut, Ö. (Özgürthe travel, https://www.instagram.com/isaretadam/reel/C14SGi2sdn6/). Retrieved, 1/01/2024.

TÜRK SAĞIR KÜLTÜRÜNDE MİZAH ÇEVİRİSİ ÜZERİNE BİR İNCELEME

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 1, 45 – 66, 31.03.2024

Zeynep Oral

https://doi.org/10.37999/udekad.1391322

Öz

Bu çalışmada kendilerine ait, zengin kültürel verimleri olan Türk Sağır Toplumunun mizah anlayışı ve komik anlatıları, Sağır çalışmaları ve Türk İşaret Dili çevirisi bağlamında ele alınmıştır. Çalışma, ülkemizde TİD, Sağır çalışma ve araştırmalarını desteklemek, katkı sunmak adına açılan tezli ve tezsiz yüksek lisans programlarında, işaret dili çevirisi derslerinde Sağır kültürü ve Sağır toplumun mizah unsurlarına yönelik bir farkındalık yaratmayı ve işaret dili çevirisinde mizahi unsurların aktarımında çeviri kararları ve stratejileri üzerine odaklanmayı amaçlamaktadır. Çalışma dört ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde işaret dillerinin genel özellikleri ele alınmış, ikinci bölümde genel mizah kuramlarına değinilmiştir. Üçüncü bölümde Sağır mizahı bu alanda yapılan temel araştırmalar çerçevesinde Sağır kültürü odağında irdelenmiştir. Son bölümde ise Türk Sağır toplumunda mizahi unsurlar ile komik anlatıların özellikleri Sağır bireylerin kendilerine ait Instagram hesaplarından, YouTube kanallarından, Sağır dernek ve federasyon gibi topluluklarda gözlemlenen verilerden hareketle somut verilere dayandırılarak açıklanmış ve gruplandırılmıştır. Bu veriler, işaret dili çevirisi bağlamında çevirmen stratejileri, kararları ve yaklaşımları odağında ele alınmıştır. Sonuç olarak bu çalışmada, Sağır mizahı konusuna odaklanılarak işaret dili, çeviribilim ve Sağır kültürü çalışmalarına katkı sağlamak amaçlanırken, günümüzde giderek sayıları artan işaret dili çevirisi ve araştırmaları programlarında mizah çevirisine yönelik ders içeriği, strateji ve uygulamaları çerçevesinde bir veri sunulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sağır Kültürü, Sağır mizahı, Türk İşaret Dili çevirisi, Türk Sağır toplumu

Kaynakça

• Akalın, Ş. H. (2013). Türk İşaret Dili. Yeni Türkiye Dergisi (Türkçe Özel Sayısı), 55, 1496-1502.
• Arık, E. (2013). Türk İşaret Dili’nde sınıflandırıcılar üzerine bir çalışma, Bilig, 67, 1-24.
• Attardo, S., & Raskin, V. (1991). Script theory revis(it)ed: joke similarity and joke representation model”, HUMOR:the International Journal of Humor Research, Mouton de Gruyter, (4)3-4, 293-348.
• Attardo, S. (1994). Linguistic Theories of Humour. Mouton de Gruyter.
• Attardo, S. (2019). Humor in Language. Oxford Research Encyclopedia, Linguistics. USA: Oxford University Press.
• Attardo, S. (2002). Translation and Humour: An Approach Based on the General Theory of Verbal Humour (GTVH). St. Jerome Publishing.
• Bahan, B. (2006). Face-to-face tradition in the American Deaf community: dynamics of the teller, the tale and the audience. In Bauman, D., Nelson, J. & Rose, H. (eds.). Signing the body poetic, 21-50. University of California Press.
• Baillet, C. (2013). Culture Sourde et culture de consommation. La nécessité d’une approche pluridisciplinaire. Management et Avenir, 4 (62), 135-152. Berger, A. A. (1976). Anatomy of the joke. Journal of Communication, 26(3), 113-115.
• Bertin, F. (2010). Les Sourds Une Minorité Invisible. Brochet.
• Bienvenu, M. J. (1994). Reflections of deaf culture in deaf humor. In Erting, C., Johnson, R., Smith & Snider, The Deaf way. Perspectives from the International Conference on Deaf Culture, Washington, DC: Gallaudet University Press.
• Bouchauveau, G. (1994). Deaf humor and culture. Carol J. Erting, Robert C. Johnson, Dorothy L. Smith, & Bruce C. Snider (Ed.) The Deaf way: perspectives from the International Conference on Deaf Culture, 24 -30. Gallaudet University Press.
• Chiaro, D. (2010). Translation humor in the media. In D. Chiaro (Ed.), Translation, humor and the media, 1-16. London & Newyork: Continum.
• Cuxac, C. (2000). Les langues des signes une perspective sémiogénétique: normes et variations. Acquisition et Interaction en Langue Etrangère, 15(21),11-36. https://doi.org/10.4000/aile.73
• Décuré N. (2015). Une promenade ensoleillée: la place de l’humour et du rire dans l’enseignement des langues. Etudes en didactique des langues. Humour, 25, 37-54.
• Delaporte, Y. (2002). Les Sourds C’est Comme Ça. Editions de la Maison des Sciences de l’Homme.
• Dikyuva, H., Makaroğlu, B., & Arık, E. (2015). Türk İşaret Dili DiBilgisi Kitabı. T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Yayınları.
• Fırat, B. (2023) Sağır Sporlarında Antrenör-Sporcu İlişkisi ve İşaret Dili Çevirmeninin Rolü. Gazi Kitabevi.
• Güler, Ç., & Güler, B.U. (2010). Mizah, Gülme ve Gülme Bilimi. Yazıt Yayıncılık.
• Holcomb, T. (2016). Introduction à la culture Sourde. Collection: Connaissance de la Diversité.
• Kant, E. (1951) Critique du jugement. Virin.
• Kemaloğlu, Y. K. & Kemaloğlu P. Y. (2012). The history of sign language and deaf education in Turkey, The Turkish Journal of Ear Nose and Throat, 22 (2), 65-76.
• Kerbrat-Orecchioni, C. (1981). Les usages comiques de l’analogie, Folia Linguistica, 15(2), 163-183.
• Koch, L. (2016). Learning American sign language to experience the essence of deaf culture. Ohio University Cognella Academia Publishing.
• Krentz, C. (2009). Open Your Eyes: Deaf Studies Talking (review). Sign Language Studies, 10 (1), 110-132.
• Kubuş, O., İlkbaşaran, D., & Gilchrist, S. K. (2016). Türkiye’de işaret dili planlaması ve Türk İşaret Dili’nin yasal durumu. E. Arık (Der.) içinde, Türk İşaret Dili Araştırmaları. Koç Üniversitesi Yayınları.
• Lakoff, G., & Turner, M. (1989). More Than Cool Reason: A Field Guide to Poetic Metaphor. University of Chicago Press, Chicago.
• Lane, H. (2005). Ethinicity, ethics, and the Deaf World. The Journal of Deaf Edıcation, 10(3), 291-310, https://doi.org/10.1093/deafed/eni030.
• Liddell, S. (1980). American Sign Language Syntax. The Hague: Mouton.
• Makaroğlu, B. (2020). Türk İşaret Dilinde anlamsal bağlantılığın ve gösterimselliğin sözlüksel erişime etkisi. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 37(2), 276-289 doi:10.32600/huefd.673802.
• Mesleki Yeterlilik Kurumu (MYK). (2020). İşaret dili çevirmeni (Seviye 6) ulusal yeterliliği onaylandı.https://www.myk.gov.tr/index.php/trhaberler/34-meslek-standarlar-dairesi-bakanl/1794-isaret-cevirmeni-seviye-6-taslak-yeterliliği-hazırlandı.
• Moody, B., Vourch’A., Girod, M., Hof, D., Benelhochine, R., & Dumarın. S. (1998). La langue des signes, tome I. Histoire et Grammaire Internatıonal Visual Théâtre Edition IVT.
• Morreall, J. (1997). Gülmeyi Ciddiye Almak. (Çev: K. Aysever, Ş. Soyer), İris Yayıncılık.
• Oral, A. Z. (2016). Türk İşaret Dili Çevirisi. Siyasal Kitabevi.
• Öğüt Eker, G. (2009). İnsan Kültür Mizah-Eğlence Endüstrisinde Tüketim Nesnesi Olarak Mizah. Grafiker Yayınları.
• Öngören, F. (1998), Türk Mizahı. İş Bankası Yayınları.
• Özyürek, A., Zwitserloodand, İ., & Perniss, P.M. (2010). Locative expressions in signed languages: A view from Turkish Sign Language (TID). Linguistics 48 (5): 1111-1145.
• Palmer, J. (1994). Taking humour seriously. Taylor & Francis e-Library.
• Panichelli, C. (2007). Le Mécanisme de défense de l’humour : un outil pour le recadrage. Cahiers critiques de thérapie familiale et de pratiques de réseaux, 2(39), 39-56, https://doi.org/10.3917/ctf.039.0039
• Perez, E., & Kilimkova, S. (2016). Linguistic and cultural determinacy of Deaf humour. X Lingua, 9 (4), 108-115, Doi: 10.18355/XL.2016.09.04.108-115.
• Poirier, D. (2005). La surdité entre culture, identité et altérité. Lien social et politiques, 53, 59-66. http://id.erudit.org/iderudit/011645ar.
• Raskin, V. (1985). Semantic mechanismes of humor. Dordrecht: Kluwer Academic.
• Rutherford S. D. (1983), Funny in Deaf. Not in Hearing, The Journal of American Folklore, 96- 381, 310-322.

• Sallandre, M.A. (2020). Comparaisons typologiques entre les langues des signes, une approche sémiologique. Lalies, 40, 9-30. Editions Rue d’Ulm, Presses de l’Ecole normale supérieure ⟨halshs-03254264⟩
• Salmon, C. (2011). Sourds: Les Invisibles. Sens Dessous 1(8), 44-54. Editions de l’Association Paroles. DOI: 10.3917/sdes.008.0044
• Smadja E. (1993). Le Rire. Que sais-je? PUF.
• Sömen, Onur. (2022). Türk Sağır ve İşitme Engelli Halkbilimi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Sutton-Spence, R., & Donna Jo, N. (2009). Deaf Jokes And Sign Language Humor. Humor, 25 (3), 311-337.DOI:10.1515/humor-2012-0016.
• Taub, S. F. (2001). Language From the Body Iconicity and Metaphor in American Sign Language. Cambridge University.
• Vandaele, J. (2010). Humor in translation. In Yves Gambier (Ed). Handbook of translation studies, 147-52. John Benjamins Publishing.
• Zeshan, U. (2003). Aspects of Türk İsaret Dili (Turkish Sign Language). Sign Language and Linguistics, 6(1), 43-75.
• Elektronik Kaynaklar Instagram Dağtekin, M. E. [@musadağtekin]. (t.y.)
• Kormaz, H.H. [@isaretadam]. 20/01/2024
• Pehlivan, A. [@ali_pe_deaf]. 15/08/2022
• Denli, Ş. [@sdenli89 Komedi-Dram Hikaye].2/01/2021
• Denli, Ş. [@sdenli89, @dragunovandrey Komedi-Dram Hikaye]. 05/05/2020
• Youtube Akbulut, Ö. (Özgürthetravel, https://www.youtube.com/watch?v=pjyrjiMfE_g, 27/11/2021). Retrieved, 19/11/2023.
• Akbulut, Ö. (Özgürthe travel, https://www.instagram.com/isaretadam/reel/C14SGi2sdn6/). Retrieved, 1/01/2024.

Toplam 57 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Kaynak Göster

Download or read online: Click here