| Tez Künye | Durumu | ||
| III. Murad Dönemi yazılı kültürü / Written culture in the Murad III Era Yazar:UĞUR ÖZTÜRK Danışman: PROF. DR. MÜCAHİT KAÇAR Yer Bilgisi: İstanbul Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı Konu:Türk Dili ve Edebiyatı = Turkish Language and Literature Dizin: | Onaylandı Doktora Türkçe 2022 820 s. | ||
| XVI. yüzyılın sonuna doğru Osmanlı İmparatorluğu’nda sultanların etrafındaki iktidar ve intisap ilişki ağlarının değişmesi devrin siyasi, edebi ve kültürel ortamını da etkilemiştir. III. Murad’ın merkezî konumda olduğu bu dönemde hanım sultanların, harem ağalarının, ulemanın, musahip ve musahibelerin güç kazanmasıyla, dönemin şair, müellif, mütercim ve şârihleri çok sayıda eser ortaya koymuştur. Sultanın şahsına ulaşmak, iltifat ve himayesini kazanmak için alternatif aracıların var olması eser sahiplerinin farklı kişiler tarafından da himaye edilmesini sağlamıştır. III. Murad’ın kendisinin oldukça hacimli bir Dîvân’a sahip oluşu, eserler telif edip rüyalarını yazdırması, şiirlerini başkalarına şerh ettirmesi; “acayip ve garayip” hikâyelere, kitaplara ve özellikle resimli yazmalara olan merakı bu dönem edebi yazımının oluşmasında başat rol oynamıştır. Onun ilgi alanları devrin diğer hamilerini de etkilemiş, mahrem, mukarreb ve musahip unvanlı kişiler sultanın nazarında prestij sahibi olmak için padişahın beklentisi doğrultusunda kendilerine himaye edecek sanatkârlar seçmişlerdir. Bu durum III. Murad devrinin kendi alanında ilk sayılabilecek eserlerinin ortaya çıkmasına vesile olmuştur. Ayrıca III. Murad’ın Türkçe yazıma önem vermesi hatta bazı eserleri farklı aracılarla telif, tercüme ve şerh ettirmesi dönemin önemli hususiyetlerinden biridir. Türkçe eserlere ek olarak sultanın himayesinde Farsça ve Arapça eserler de kaleme alınmıştır. Farklı türde eserlerin dönemsel olarak ele alındığı bu çalışmada, konular belli bir tasnife tâbi tutulmuştur. Çalışmamızda sırasıyla devrin siyasi kültürü, bir şair olarak Murâdî’nin şiirleri, sultanın tarikatler ve şeyhleri ile olan ilişkileri, saray çevresi, dönemdeki himaye kültürü, devrin uleması ve paşaları, sultana kaside yazan şairler, 1582 Sünnet Şenliği, III. Murad’a ithafen yazılmış eserler, devrin diğer eserleri, dönem şairleri ve resimli yazmalara dair konular ele alınmıştır. Bütün bunlar incelenirken devre ait yazma eserlerin incelenmesi ağırlıklı bir metot takip edilmiştir. Ayrıca çalışmanın sonuna hami ve mahmi (patronaj) irtibatını gösteren çizelgeler ve grafikler de eklenmiştir. | |||
| By the late 16th century, changes in existing power relations and patronage networks centered around the Ottoman sultans affected the political, literary and cultural environment of the period from the 1570s to the 1590s. During this period, in which Murad III was the central ruling figure, many poets, authors, translators and commentators of the period produced their works in conjunction with the growing power of the sultanas, chief eunuchs of the palace, scholars and favourites (musāhibs and musāhibes). The existence of such alternative intermediaries in order to access to the person of the sultan as well as to gain his patronage created some new ways of patronage for the authors of this period. The fact that Murad III himself had a very voluminous Dîvân, wrote his own literary works, had his dreams recorded and his poems annotated by other poets, and his interest in supernatural stories (ajā’ib and gharā’ib) and illustrated manuscripts all played a leading role in the development of this period’s massive literary production. The sultan’s literary interests and tastes also affected other patrons of the period. Courtiers, such as mahrams, muqarrabs and musāhibs, also chose artists to be supported in line with the expectations of the sultan and in order to raise their positions in the eyes of the sultan. This led to the emergence of new works that can be considered as the first in the field during the reign of Murad III. Another significant feature of this period is that Murad III gave utmost importance to writing in Turkish and even had some works written, translated and annotated by intermediaries. In addition to Turkish works, Persian and Arabic works were also written with the support of the sultan. In this study, in which different types of works are examined in sub-periods, the subjects are classified in a certain way. In our study, the political culture of the period, the poems of Murâdi as a poet, the sultan’s relations with the sects and the sheikhs of the sects, the palace environment, the patronage in the period, the scholars and pashas of the period, the poets who wrote odes (qasida) to the sultan, the Circumcision Festival of 1582, the works dedicated to Murad III, other works of the period, the poets of the period and the subjects of the illustrated manuscripts are discussed. While examining all these, a method based on the manuscripts of the period was followed. The charts and graphs showing the relationship between patron and patronage were added at the end of the study. | |||