Ümit Gedik. Fazlullâh b. Rûzbihân-i Huncî’nin Mihmân-nâme-i Buhârâ’sı (inceleme-çeviri). Yüksek lisans tezi (2012)

Ümit Gedik. Fazlullâh b. Rûzbihân-i Huncî’nin Mihmân-nâme-i Buhârâ’sı (inceleme-çeviri). Yüksek lisans tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2012, IV+275 s.

X./XVI. yy. Orta Asya Türk siyaset ve kültür tarihinin ana kaynaklarından birisi olan Mihmân-nâme-i Buhârâ, Fazlullâh b. Rûzbihân-i Huncî tarafından Muhammed Şîbânî Han’ın (1451-1510) emri ile yazılmıştır. Rûzbihân-i Huncî tarafından Buhara’da yazılmaya başlanan eser, 8 Eylül 1509′ da Herat’ ta tamamlanmıştır. Tezimizin konusunu teşkil eden Fazlullâh b. Rûzbihân-i Huncî’nin bu eseri Şîbânîler dönemi, Özbek-Kazak ve Özbek-Safevî çatışmaları ve özellikle Muhammed Şîbânî Han ile ilgili mevcut yegâne eserdir. Bu özelliği ile bu dönem hakkındaki çalışmalara bir katkıda bulunması ümidiyle eser ele alınmıştır. Bu çalışma bir giriş ve üç bölümden oluşmaktadır. Giriş Bölümü’nde Şîbânîler Hanlığı ve bu dönem siyasi olayları ve IX-X/XV-XVI Yy. İran Tarih Yazıcılığı incelenmiştir. Böylelikle hem eserin yazıldığı döneme, hem de bu dönem tarih yazıcılığına geniş bir perspektif ile bakılması sağlamaya çalışılmıştır. Birinci Bölüm’de Fazlullâh b. Rûzbihân-i Huncî’nin hayatı, eserleri, yazarlığı ve üslubu üzerinde durulmuştur. İkinci Bölüm’de eserimiz Mihmân-nâme-i Buhârâ’nın yazılış ve içeriği, nüshaları, eser üzerinde yapılan çalışmalar ve eserin dil ve üslup özellikleri tüm detayları ile aktarılmaya çalışılmıştır. Çalışmanın son bölümü olan Üçüncü Bölüm’de ise Mihmân-nâme-i Buhârâ’nın Türkçe çevirisine yer verilmiştir.

The work titled Mehman-Name-Ye Bokhara which was written on request of Muhammed Shaybânî Khan is a great source which contains important information for Central Asia of the period. This work has been written in Bokhara and completed in Harat on September 8, 1509 by Fazlollah Ibn Ruzbehan Khonjı. The work which is about the period of Shaybânî and the comflict between Uzbek-Kazakh and Uzbek-Safavid has a characteristic of being unique work about Shaybânî Khan and his time. This work of Fazlollah Ibn Ruzbehan Khonjı constitutes the subject of our thesis. Due to this characteristic, our thesis has aimed to make a contribution to furter studies about that time. This study consists of three parts. In the introduction, Shaybânîs Khanate, the politics of this period and Persian historiography in IX-X/XV-XVI centuries has been examined. Looking from a broad perspective has been tried to be provided both to the time of the work and the historiography of the period. The life of Fazlollah Ibn Ruzbehan Khonjı, his works, his autorship and style has been emphasized in the first part. In the second part , not only spelling, content, the language and style of Mehman-Name-Ye Bokhara but also its copies , the other studies have been conducted on work has been tried to convey in details. The last part of the work includes the translation of the work itself.