Ve Gazel Yeniden (Prof. Dr. İskender Pala)

Ve Gazel Yeniden Prof. Dr. İskender Pala L&M YAYINCILIK
Bir şairin kendine özgü düşünce ve hayallerini ifade etmesinin değişik şekilleri vardır. Kıt’a, bend, müstezad, destan, güzelleme, sone vs. Ancak söz, tarihin hiç eskimeyen konusu olan aşka, lirizme ve pastoral güzelliklere dokunmaya başlayınca şairlerin çoğu gazeli,yani iki dizelik formları tercih etmişlerdir nedense. Gazel, şiir formları içindeki en ziyade tercih edilen nazım şeklidir bu yüzden.
Türk klâsik edebiyatının en yaygın nazım şekli olmak bakımından her divânda yığın yığın örneği bulunur gazellerin. Bir medeniyet birikiminin estetik boyutta kaynakları arasında sayılmak, işte o kesretin sonucudur. Beyitlerin asırlar boyunca birer sarraf titizliğiyle işlenmiş dizeleri, aslında bizim klâsik edebiyat maceramızın paradigmasını da yansıtır biraz. Ve Osmanlı gazelinin tarihi, biraz da Türk’ün tarihidir; orada Göktürklerden, Uygurlardan, Selçuklulardan süzülerek genlerimizde taşıdığımız bir kültür birikimi okunur çoğu kez.
Bir şiiri yorumlamaksızın düz yazıya çevirmeyi, onu söyleyen şaire haksızlık ve saygısızlık olarak anlayanlardanız. Bize göre bir şiir başka bir dile çevrilirken özünden ne kadar şey yitiriyorsa, düz yazıya çevrilirken de o kadar değer kaybediyor demektir. Eski bir şiiri, sırf kelimeleri artık anlaşılmıyor diye günümüz diliyle ifade etmeye kalkışmak, ancak bir şairin haddidir ve onun da elinden, şiiri kendisine göre yeniden yorumlamaktan öte bir şey gelemez yazık ki. Çünki “el-ma’nâ fî batnı’ş-şâir” buyurulmuştur; yani mânâ şairin içindekidir. Bu yüzden eski şiirleri zamanın ruhu korur ve başkalaşan zamanlar şiiri asla başkalaştıramaz. Onu anlamak içinse, yine kendi zamanına dönmektir çare.
Gazel, yaklaşık altı yüzyıl boyunca klasik şiirimizin sırlarını saklamış, sayısız şiirin entellektüel heyecanlarını dillendirmiş, gizli sevdalarını dosyalamıştır. Bugünün şairleri yeniden keşfettiler gazeli ve artık hangi edebiyat dergisini açarsanız bir gazel karşılıyor sizi.
Bu kitaptaki gazeller uzun tarihimize ait değişik medeniyet tecrübelerini yorumlamak için bir araya getirildi. Onları okurken kültürümüzün hiç sılmayan renkleri ve hiç eksilmeyen ahenkleriyle tanışacaksınız, ve gazel, yeniden gösterecek size gülümseyen yüzünü. Hani Fuzuli diyor ya:
Gazel bildirir şâirin kudretin
Gazel arttırır nâzımın şöhretin
Ki her mahfilin ziynetidir gazel
Hırendmendler san’atıdır gazel