Venera Mustafayeva. İran’ın göçebe Türkleri: Kaşkaylar -Kaşkay halk inançları ve uygulamaları üzerine bir araştırma- (2023)

Venera Mustafayeva. İran’ın göçebe Türkleri: Kaşkaylar -Kaşkay halk inançları ve uygulamaları üzerine bir araştırma-. Çanakkale: Paradigma Akademi yayınları, 2023, 754 s. ISBN 9786256905771

Arka kapaktan:

Bir toplumun kültür ve milli değerlerini koruması için dili, tarihi ve edebiyatı kadar onun folkloru da önem arz eder. Folklor toplumun yazılmamış belgeleridir ki, bu belgeler halkın dilinde, inanç ve ritüellerinde, örf ve adetlerde korunur. İran coğrafyasında da özellikle de Kaşkayların yaşadığı bölgelerde folklor ve folklor ürünleri, sözlü edebiyat ürünleri toplumu ayakta tutan önemli hususlardandır. Kaşkay Türkleri kendilerinden uzak coğrafyalarda yaşayan Türk soylu ve Türk dilli kardeşleri ile uzun yıllar boyunca iletişim bağları olmasa bile kültür, dil ve folklor bağlarını korumuştur. Kendi dilinde eğitim alamayan toplumlar için milli kültürün oluşturulması, sürdürülmesi ve geliştirilmesi zor bir süreçtir. Kaşkay Türkleri bu zorlu süreci aile bağları, soy ağacı, dini ve dini olmayan inançları, dilleri ile ayakta tutmaya ve yabancı tesirlerden korumaya çalışmışlar. Göçebe ve yarı göçebe yaşayan Kaşkay Türkleri arasında Türk töresine ait toplumsal ve aile değerleri günümüze kadar korunmuştur.

Bu çalışmada, Kaşkay Türklerinin İnanç yapısı farklı boyutlarda ele alınarak, sürdürülebilir mirasın ve ekonomik hayatın bir parçası olarak incelenmiştir. İran bölgesi inançların ve kültürlerin bir arada yaşadığı kültür havzası olduğu için burada yaşayan tüm halklar ve inançlar bir birisi ile etkileşim içindedir. Kaşkay Türkleri de bu kültürel havzadan kendi nasibini alarak değişim ve asimilasyon süreci yaşamaktadır. Hem Pehlevi, hem İran İslam İnkılabı döneminde yaşadıkları ağır kısıtlamalara rağmen günümüzde yapılan kültürel çalışmalar, Türk soylu halklarla iletişim bağlarının güçlenmesi ve sanal dünyayla yapılan yakınlaşmalar Kaşkay Türklerinin Türk kimliğine hızlı dönüşünü sağlamaktadır.