Yusuf Altan Altunok. Kabartay’ın Osmanlı Devleti ve Rusya ile bağlılık ilişkileri (1475-1774). Yüksek lisans tezi (2021)

Yusuf Altan Altunok. Kabartay’ın Osmanlı Devleti ve Rusya ile bağlılık ilişkileri (1475-1774). Yüksek lisans tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2021, VIII+123 s.

Bu tez Kabartayların, Osmanlı Devleti ve Rusya ile arasındaki siyasi ilişkileri konu edinmektedir. Kuzey Kafkasya’nın merkezinde yerleşik bulunan Kabartaylar Çerkeslerin iki ana kolundan birini oluşturur. Kabartay bölgesi, 18. yüzyılın sonuna kadar bölgenin stratejik, ekonomik ve siyasi açıdan en önemli parçası olma özelliğini korudu ve iki yüzyılı aşkın bir süre Osmanlı Devleti ile Rusya arasında sınır teşkil etti. Bu özelliklerinden dolayı Kabartay’ın Osmanlı Devleti ve Rusya ile arasındaki, çoğunlukla bağlılık zemininde ele alınan ilişkiler, bölgede etkinlik gösteren egemen devletlerin genel olarak Kafkasya ile ilgili yaklaşım ve politikalarına ışık tutabilecek mahiyettedir. Çalışmanın temel amacı karşılıklı ilişkilerin niteliğini ve seyrini ortaya koyarak Osmanlı Devleti ve Rusya’nın Kafkasya’ya yönelik politikalarını anlamlandırabilmektir. Bunun için de Kabartay’ın imparatorluklarla ilişkileri diplomatik çerçeveden daha geniş bir kapsamda ele alınmıştır. İç mücadeleler, bölgesel ittifaklar, Kabartay’daki güç odaklarının Osmanlı-Kırım ya da Rusya yanlısı olarak rolleri, çatışmalar, köle ticareti, göç hareketleri, kısacası bölgede dengeleri belirleyen ve değiştiren bütün siyasi, ekonomik, askeri ilişkiler ve olaylar konumuzu ilgilendirmektedir. Diğer Çerkes kabileleri, Kumuklar, Nogaylar, Kazaklar ve bölgedeki diğer halklar da bütün bu ilişkilerin ve olayların aktörleri arasındadır. Çalışmanın ana kaynakları Kabartay’ın dış ilişkilerini yansıtan Osmanlı ve Rus arşiv belgeleri ile bunların yorumlarını içeren araştırmalardır.

This thesis focuses on the political relations of the Kabardians between Ottoman Empire and Russia. The Kabardians that are located in the central North Caucasus constitute one of the two main branches of the Circassian tribes. Until the end of the 18th century, Kabarda remained the most significant part of the region strategically, economically and politically. It was the frontier between the Russian and Ottoman Empires for over two centuries. Because of these features, Kabarda’s relations with the Ottoman Empire and Russia which are usually considered on the basis of dependence, can shed light on the approaches and policies of sovereign states operating in the region about Caucasus in general. The main purpose of the study is to understand the policies of the Ottoman Empire and Russia towards the Caucasus by discovering the nature and direction of the relationships. For this reason, the relations between Kabarda and the empires were addressed in a broader sense than the diplomatic framework. Internal struggles, regional alliances, the pro-Ottoman-Crimean or pro-Russian roles of the Kabardian elites, conflicts, slave trade, migration movements, in short, all political, economic and military relations and events that decide and change the balances in the region concern our subject. Other Circassian tribes, Kumuks, Nogais, Cossaks and other peoples in the region are among the actors of all these relations and events. The main sources of the study are the Ottoman and Russian archivel records that represent the foreign relations of Kabarda and researches including the interpretations of those sources.