Yusuf Tekin. Abbâsîler zamanında Kafkasya’ya yönelik Arap fetihleri ve Kafkasya’da Arap idari sistemin kurulması. Yüksek Lisans Tezi (2018)

Yusuf Tekin. Abbâsîler zamanında Kafkasya’ya yönelik Arap fetihleri ve Kafkasya’da Arap idari sistemin kurulması. Yüksek Lisans Tezi. Ağrı: Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2018, XII+207 s.

Bu çalışma, Abbâsî Devleti’nin (132-750/656-1258) kuruluşundan Halife Mütevekkil’in (232-247/847-861) ölümüne dek Arapların Güney Kafkasya’ya yönelik askeri, siyasi ve idari faaliyetlerini aydınlatmayı amaçlar. Bilindiği gibi Güney Kafkasya, Hulefâ-i Raşidîn ve Emeviler zamanında Müslüman Araplar tarafından fethedilmişti. Abbâsilerin Hilâfeti döneminde, Araplar bu bölgede hüküm sürmeye devam ettiler. Ancak ülkenin merkezi otoritesinde sık sık yaşanan siyasi çekişmeler, ülkenin birçok yerinde olduğu gibi Güney Kafkasya’yı da son derece olumsuz yönde etkilemişti. Öte yandan Abbâsîlerin, Hazarlarla yürüttükleri diplomasi trafiğinin fiyaskoyla sonuçlanması, derebeyler ve Babek isyanı gibi meseleler, Güney Kafkasya’da hâkim olan olumsuz havayı daha da derinleştirdi. Abbâsîler Azerbaycan, Ermenistan, Gürcistan, Karabağ ve Derbend’de kaybettiği toprakları fethederek, geri kazanmasına rağmen yapılan savaşlar, Abbâsîlere hem ekonomik hem askeri hem de siyasi açıdan büyük bir darbe vurmuştu. Velhâsılıkelâm IX. yy. ikinci yarısı ve X. yy’ın başlarında, Abbâsîlerin artık Kafkasya’da tutunması hayli güç olmuştu. Öyle ki IX. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Kafkasya coğrafyasında varlık gösteren birçok feodal yapı, Abbâsîlerden ayrılarak bağımsız bir şekilde devletlerini inşa etmişlerdi.