| Title: | Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi Revan Kitaplığı 1296 numaralı Kitâb-ı Gencîne-i Feth-i Gence’nin minyatürleri=Miniatures of Kitâb-i Gencîne-î Feth-i Gence, Topkapı Palace Museum Library, Revan Collection, no. 1296. Yüksek lisans tezi |
| Author: | Zeyneb Ertuğrul |
| Translator: | |
| Editor: | Tez danışmanı: Banu Mahir |
| Language: | Turkish |
| Series: | |
| Place: | İstanbul |
| Publisher: | Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü |
| Year: | 2019 |
| Pages: | XI, 113 |
| ISBN: | |
| File: | PDF, 296 MB |
| Download: | Click here |
İlk örnekleri 16. yüzyılın başında görülen mensur veya manzum halde yazılmış Osmanlı tarih kitaplarının resimlenmesi geleneği, 1578-1590 yılları arasında süren Osmanlı-Safevî savaşlarının yüzyılın sonlarına doğru yeniden başlamasıyla devamlılığını korumuştur. Belli bir sefer için görevlendirilen komutanların hizmetinde bulunan gayriresmî tarihçilerin görgü tanığı olarak katıldıkları seferlerde kaleme aldıkları gazavâtnâmeler, saray nakkaşhanesinde resimlenerek olayların anlatımı güçlendirilmiştir. Bu tezde incelenen Kitâb-ı Gencîne-i Feth-i Gence adlı kitap, Sultan III. Murad döneminde Osmanlılar ile Safevîler arasında yaşanan mücadelenin son safhasının anlatıldığı bir gazavâtnâme olup, Ferhad Paşa’nın Gence’yi fethetmesine kadar vuku bulmuş olaylar silsilesini aktarmaktadır. Sefer sırasında şahit olduğu olayları kaleme alan Rahîmîzâde İbrahim Çavuş, Dârüssaâde Ağası Habeşî Mehmed Ağa aracılığıyla kitabını Sultan III. Murad’a takdim etmiştir. Topkapı Sarayı Kütüphanesi Revan Kitaplığı 1296 numara ile kayıtlı nüshasının incelendiği Kitâb-ı Gencîne-i Feth-i Gence, ketebe kaydına göre H. 998/M. 1590 yılında Rahîmîzâde İbrahim Çavuş tarafından yazılmış, resimli bir Osmanlı el yazmasıdır. Eldeki haliyle 63 yapraktan ibaret olan eserin, bir yaprağının kayıp olduğu görülmektedir. Minyatürlerin Arapça ifadelerle sıralanış şekline göre, eksik olan 14. meclis başlıklı minyatürün de bu kayıp yaprağın bir yüzünde bulunması gerektiği anlaşılmaktadır. Buna göre kitabın eksiksiz halinde toplam 21 adet minyatür olması gerekirken, eldeki nüshada ancak 20 tanesi görülebilmektedir. Kitâb-ı Gencîne-i Feth-i Gence’nin mevcut bir diğer nüshası da Topkapı Sarayı Kütüphanesi’ndeki nüshadan resimsiz olarak istinsah edilmiş olanıdır. Bu kopya İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi Türkçe Yazmaları’nda 2372 numara ile kayıtlıdır. Tezin konusunu teşkil eden nüshadaki mevcut 20 adet minyatürün üslûpları incelendiğinde, şu hususlar dikkati çekmektedir: Minyatürlerde iki farklı nakkaşın üslûbu görülmektedir. Bunlardan bir kısmı klasik üslûbun özelliklerini taşırken, diğerlerinde ise Safevî dönemi Kazvin üslûbunun etkileri belirgindir. Bu çalışmada Kitâb-ı Gencîne-i Feth-i Gence’nin minyatürleri, aynı dönemde hazırlanan bazı gazavâtnâme türündeki eserlerin minyatürleriyle konu ve üslûp açılarından karşılaştırılarak değerlendirilmiştir.
First examples of the tradition of illustrating the Ottoman history books written in the form of prose or poetry were seen at the beginning of the 16th century. This tradition maintained its contuinity due to the restatement of the Ottoman-Safavid wars, which were waged between 1578 and 1590, towards the end of the century. Unofficial historians, under the service of the generals who were commisioned for a specific campaign, were able to attend the war campaigns as eyewitnesses. War diaries which were penned by these historians were illustrated in the royal atelier of the miniaturists in order to empower the narration of the events. This thesis analyzes Kitâb-ı Gencîne-i Feth-i Gence which is a war diary narrating the last phase of the battle between the Ottomans and Safavids during the reign of Sultan Murad III. It narrates the sequence of events which took place until Ferhad Paşa conquered the city Gence. Rahîmîzâde İbrahim Çavuş penned the events that he witnessed during the campaign and presented his book to Sultan Murad III through the agency of Habeşî Mehmed Ağa of Dârüssaâde. When the copy of Kitâb-ı Gencîne-i Feth-i Gence which is registered with number 1296 in the Revan Collection of Topkapı Palace Library is examined, with reference to the calligraphers’ concluding remark in 998 A.H./1590 A.D., it is understood that the book is an illustrated Ottoman manuscript written by Rahîmîzâde İbrahim Çavuş. The present condition of the book consists of 63 folios thus it is evident that a folio is missing. When the miniatures are ordered in Arabic numerals, it becomes clear that the miniature called 14th session is missing as it was supposed to be on the mentioned missing page. In this sense, the complete version of the book ought to have 21 miniatures whereas the present copy consists of 20. Another available copy of Kitâb-ı Gencîne-i Feth-i Gence is without illustrations copied by the calligraphers from the copy that is already in Topkapı Palace. This copy is registered in Istanbul University Library Turkish Manuscripts with number 2372. When the 20 miniatures of the copy which form the subject of this thesis are examined, key points are as follows: style of two different artists is visible in the miniatures, namely, one of them carries the characteristics of the classical style whereas the other is under the influence of Qazwin style of the Safavid period. In this study, miniatures of Kitâb-ı Gencîne-i Feth-i Gence are analyzed by comparing them with the miniatures of other war diaries that were written in the same period in terms of subject matter and style.