DAĞLIOĞLU, Hikmet Turhan

Bugün Suriye sınırları içinde kalan Deyrizor kasabasında doğdu. İlk ve orta öğrenimini burada yaptı. Yüksek öğrenimine Macaristan’ın Budapeşte şehrindeki Yüksek Sanatlar Okulu’nda devam etti (1916-1919). Bu arada tanınmış Türk folkloru araştırmacısı Ignachi Kunoş’un derslerine de girdi. Böylece ömrü boyunca ilgi duyacağı folklor konuları hakkında ilk önemli bilgileri edindi.

1919’da Türkiye’ye dönünce sırasıyla İznik, Adapazarı, Mudurnu ve Bolu’da ilkokul öğretmenliği yaptı. Kurtuluş Savaşı’na katıldı, savaşın sonlarına doğru Gaziantep Sultânîsi’ne kısm-ı ibtidâî muallimi oldu. Bir süre sonra Isparta İdâdisi Türkçe muallimliğine nakledildi (1923). Üç yıl burada kaldıktan sonra Karesi (Balıkesir) Ortaokulu Türkçe öğretmenliğine tayin edildi. Daha sonra İzmir Erkek Lisesi’nde ve İlköğretmen Okulu’nda çalıştı.

İzmir’deki öğretmenliklerinin ardından elsine-i Şarkiyye mütehassısı ve tasnif memuru unvanıyla İstanbul Şark Eserleri Müzesi’nde görev aldı. Bu arada Kabataş Erkek Lisesi’nde de öğretmenliğe devam etti; İstanbul Belediye Konservatuvarı’nın düzenlediği derleme gezilerinin beşincisine katıldı (Ağustos 1932). 1934’te Ankara Arkeoloji Müzesi müdürü oldu. Bir süre sonra daha önce görev yaptığı Adapazarı’na Türkçe öğretmeni olarak döndü (1940). Üç yıl burada kaldıktan sonra tekrar İstanbul’a gelerek Cağaloğlu ve Yenikapı ortaokullarında çalıştı. VII. dönem Antalya milletvekili seçildi (1943-1946). Türkiye Çocuk Esirgeme Kurumu müfettişi olarak devlet kademelerindeki görevini tamamladıktan sonra İstanbul’a yerleşti. Son olarak Türkiye Sivil Emekliler Derneği başkanlığı yaptı. 26 Kasım 1977’de İstanbul’da vefat etti, Karacaahmet Mezarlığı’nda toprağa verildi.

Dağlıoğlu’nun ilk yazıları Isparta vilâyet gazetesinde (1923-1928) yayımlandı. Halkevi mecmuaları arasında önemli yerleri olan Halk Bilgisi Haberleri (Ankara 1929-1931 ve İstanbul 1933-1942) başta olmak üzere Ün (Isparta), Çorumlu (Çorum), Başpınar (Gaziantep), Yeni Türk (Eminönü), Uludağ (Bursa), Kaynak (Balıkesir) ve Ülkü (Halkevleri Genel Merkezi, Ankara) gibi yayın organlarında tarih, sanat tarihi ve folklor konularında yazılar yazdı. Gaziantep tapu defterleri ve Bursa tarihi üzerinde çalıştı. Türk Dil Kurumu ile iş birliği yaparak halk ağzından derlemeler ve atasözleri toplama faaliyetlerinde bulundu. Ayrıca şiir, hikâye ve bazı ders kitapları da kaleme aldı.

Eserleri. Şemseddin Sâmi, Hayatı ve Eserleri (İstanbul 1934); Milâdî XVI. Hicrî X. Asırda Antep (I, Gaziantep 1937; II, 1939); Milâdî XVI. Hicrî X. Asırda Gaziantep Köyleri (Gaziantep 1938); Haleb’in En Eski Tarihi (Gaziantep 1937); Onaltıncı Asırda Bursa 1558-1589 (Bursa 1940).

BİBLİYOGRAFYA

M. Şakir Ülkütaşır, Cumhuriyetle Birlikte Türkiye’de Folklor ve Etnografya Çalışmaları, Ankara 1972, s. 36.

Şerif Baykurt, Türkiye’de Folklor, Ankara 1976, s. 137.

İhsan Hınçer, “Hikmet Turhan Dağlıoğlu (1900-1977)”, TFA, sy. 341 (1977), s. 8175-8176.

Zümrüt Nahya, “Hikmet Turhan Dağlıoğlu”, THA Yıllık (1977), s. 372.

Mahmut H. Şakiroğlu, “Hikmet Turhan Dağlıoğlu (1900-1977)”, STY, IX-X (1979-1980), s. 287-289, 291, 294, 297, 307.