İbrahim Tatlı. Revan 1956 numaralı Kanuni Devri Muhâberat mecmuası (Değerlendirme ve metin). Yüksek lisans tezi (2017)

İbrahim Tatlı. Revan 1956 numaralı Kanuni Devri Muhâberat mecmuası (Değerlendirme ve metin). Yüksek lisans tezi. İstanbul: Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2017, IX+181 s.

Özet

Bu tezde Kanuni Sultan Süleyman dönemine ait Revan 1956 numaralı münşeat mecmuası incelenmiş ve öncelikle Latin harflerine çevrilerek transkripsiyonu yapılmıştır. Akabinde metinler ciddi şekilde okunarak Feridun Bey Münşeatı’yla karşılaştırılmış ve mecmuanın kaynak değeri üzerine yorum yapılmıştır.

Abstract

In this thesis, an Ottoman “communication mecmua” which is about the reign of Kanuni Sultan Süleyman has been surveyed and firstly converted to Latin letters and transcripted. After this operation, with reading resiously, all parts in the text have been compared to Feridun Bey’s Münşeat and its source value has been evaluated.

Önsöz

Belli inşa metinlerinin tertip edilerek bir araya getirildiği derlemeler olan münşeat mecmuaları umumiyetle edebi açıdan ele alınırken tarihi değeri yeterince takdir edilememiştir. Osmanlı tarihi araştırmaları için son derece değerli olan münşeat mecmuaları, tarihçilerin alakasını beklemektedir. Çok seyrek tez çalışmaları son yıllarda artış gösterse de yetersizdir.

Elimizde bulunan Kanuni Sultan Süleyman devri muhaberatını havi münşeat mecmuası, resmi devlet yazışmalarının ve antlaşmaların kopyalarının derlemesi olması hasebiyle tarihi değeri yüksek bir eserdir. Her ne kadar o dönemde yaşamış tarihçilerin eserleri mevcut olsa da, bu eserleri tarihçiler gözlemleme ve teşhis yoluyla kaleme almıştır. Halbuki elimizdeki münşeat mecmuası bizzat o dönemin hükümdarlarının yazdırdığı resmi belgeler ve mektuplardır; satırlarında tarihçilerin süzebileceği ifade ve ihsaslar boldur. Bu yüzden zamanımızın tarihçileri pek çok yeni bulgu elde edebilir ve bu metinlerden yeni süzme ve teşhisler yapabilir.

Bu mecmuanın Osmanlı Türkçesiyle yazılmış kısımları tarafımdan günümüz harflerine çevrilmiş olup Farsça olan kısımları İstanbul Ticaret Üniversitesi öğretim üyesi Yrd. Doç. Dr. Hüseyin Arslan tarafından tercüme edilmiştir.

Bu çalışmadaki bütün hatalar şahsıma aittir. Bundan sonra münşeat mecmuaları üzerine çalışmaların artması ve bu tezin de tarih araştırıcılarına faydalı olması dileğiyle takdim ederim.

İbrahim Tatlı
İstanbul 2017

İçindekiler

Özet … IV
Abstract … V
Önsöz … VI
Kısaltmalar … IX
Giriş … 1
Osmanlı tari̇h yazıcılığında münşeat mecmuası … 1
Bi̇ri̇nci̇ bölüm … 4
1.1. Topkapı sarayı müzesi̇ kütüphanesi̇ Revan 1956 numaralı Münşeat Mecmuası … 4
1.2. Münşeat Mecmuasının müstensi̇hi̇ ve i̇sti̇nsah tari̇hi̇ … 4
1.3. Münşeat Mecmuasının muhtevası … 5
1.4. Mecmuadaki̇ mektupların kısa özetleri̇ … 6
İki̇nci̇ bölüm … 17
2.1. Münşeat Mecmuasının kaynak değeri̇ … 17
2.1.1. Münşeat Mecmuasında Safeviler’le ilişkiler … 19
2.1.2. Münşeat Mecmuasında Avrupa’yla ilişkiler … 32
2.1.3. Münşeat Mecmuasında Şeybaniler’le İlişkiler … 37
2.1.4. Münşeat Mecmuasında Kafkasya Hükümdarlarıyla ilişkiler … 40
2.1.5. Münşeat Mecmuasında Babürlüler’le ilişkiler … 41
2.2. Metni̇n tesi̇rleri̇ … 41
2.3. Metni̇n tesi̇si̇nde i̇zlenen yol … 43
Üçüncü bölüm … 45
3.1. Metni̇n fi̇hri̇sti̇ … 45
3.2. Meti̇n … 48
Sonuç … 179
Kaynakça … 180